DANS VOOR EEN GEZOND FIJN LEVEN

Dans voor een gezond fijn leven
Photo by Laura Marques on Unsplash
De combinatie van ballet en muziek heeft me van jongs af aan geboeid en ontroerd. De pirouettes draaiende ballerina in de speeldoos van mijn opa, mijn balletpakje voor jazzballet, het balletpakje dat ik voor mijn dochtertje kocht, de ballerina’s die sinds mijn jeugd mijn favoriete schoenen zijn gebleven. Ook de ballerina’s van Degas en dans in dichtvorm ontroeren mij telkens weer. Toen ik het Zwanenmeer tot leven zag komen kwamen ook mijn zintuigen tot leven. In dit blog komen dichter en danser samen en lees je dat dansen gezond is omdat het je gelukkig maakt en stress vermindert. Ook lees je hoe de hersenen hieraan bijdragen. Dus Dans voor een gezond fijn leven!

En als beloning zweef je

Laatst zag ik de documentaire ‘En als beloning zweef je’ over de prima ballerina Igone de Jongh. Het was zo mooi om te zien hoe zij een werd met de dans, hoezeer de dans verweven was met haar. Zij zegt zelf:

“Dans betekent alles voor me. Het is voor mij de beste manier om me te uiten. Voor mij is het de mooiste kunstvorm die er is.” – Igone de Jongh (Eerste solist bij het Nationale Ballet)

https://youtu.be/ZZb6UhXhqQM

Dans voor een gezond fijn leven

In Dansmagazine las ik dat je door dansen gelukkig wordt doordat je de stof endorfine aanmaakt als je danst. Ook vermindert het stress vanwege de afname van het stresshormoon cortisol waardoor je ontspant.
Op zijn beurt vertelt hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder in het televisieprogramma Het dansende brein, dat dansen zo goed is voor het brein omdat er nieuwe verbindingen ontstaan. Je stemming verbetert, je zelfvertrouwen groeit en je sociale contacten verbeteren. Daarnaast neemt je uithoudingsvermogen,­ cardiovasculaire conditie, balans, coördinatie en flexibiliteit toe. Met dansen kun je zelfs het proces van ouder worden vertragen. Ook laat hij zien dat de hersenen een beroep doen op delen in het brein die herinneringen aan vroeger oproepen.

Heel ontroerend vond ik de beelden waarmee hij dit illustreert. We zien een inmiddels oude vrouw in een gevorderd stadium van de ziekte van Alzheimer die bij het horen van de muziek van het Zwanenmeer feilloos de bewegingen terugvindt die ze als ballerina maakte in haar jonge jaren. Het is prachtig om getuige te mogen zijn van het effect van muziek op de hersenen. Door de muziek van Tsjaikovski vindt er een metamorfose plaats waardoor zij verandert in een zwaan.

Igone de Jongh zegt:

“Toen ik bezig was met het idee om dit programma te gaan doen, wist ik heel zeker dat ik de stervende zwaan wilde dansen, die ik nog nooit had gedanst, en dacht: ‘dat wil ik graag doen.”

Buiten dansen is gezond

Photo by Fabio Marciano on Pexels

Toen ik haar zag dansen als de stervende zwaan waarbij de onsterfelijke muziek van Tsjaikovski haar optilde en deed zweven, was ik getuige van een schoonheid waarbij woorden tekort schoten maar de zintuigen werden scherp gesteld. Schijnbaar moeiteloos bewoog zij zich voort en haar gebaren en danspassen waren een vloeiende beweging vol emoties.

Dit deed me denken aan Slauerhoffs gedicht ‘Kon ik eenmaal toch jouw dans weergeven’. Mijn man hield van dit gedicht en het maakte deel uit van onze schat aan verzamelde en gedeelde herinneringen. De bundel waarin dit gedicht voorkomt, heet ‘Al dwalend’ en verwoordt mijn zoektocht sinds zijn dood.

Kon ik eenmaal toch jouw dans weergeven

Kon ik eenmaal toch jouw dans weergeven
In een van het woord bevrijd gedicht,
Eenmaal even vrij en lenig zweven
Als jij in de lucht en in het licht

Met je lichaam doet, dat toch niet even
Los van de aarde is als wat ik dicht,
Zich met moeite van den grond opricht,
Zwaarder dan mijn geest, en toch kan zweven.

Jij kunt met een wending, een gebaar
Woede, weemoed en geluk weergeven,
Waar ik honderd woorden over doe.

Denken is het lichtst, toch wordt het zwaar,
En de dans kan ’t lieve lichaam geven
Ziel en zaligheid, en nimmermoe.

J. Slauerhoff (1898-1936)
uit: Al dwalend (ongepubliceerde gedichten, 1947)

Vertraag ouderdomsproces door dansen

Photo by Nahal Demirci on Unsplash

Op het Kruispunt van je leven

Ook Igone de Jongh bevindt zich op een kruispunt in haar leven nu ze haar carrière bij het Nationale Ballet vrij plotseling heeft beëindigd.

“Het is zo’n groot deel van wie ik ben, dat ik gewoon bang ben om te stoppen.”

Ze zit in een rouwproces en voelt dat ze nog niet klaar is met dansen. Ze zegt dat ze bij dansers heeft gezien dat ze iemand anders worden als ze stoppen.

“Ik ben niets meer, of niemand meer. Ik ben niet meer. Het is alsof ik nooit gedanst heb, alles is weg, alles.”

Door haar keukenraam zie je een zwaan.

Na een paar maanden pakt ze het dansen weer op.

Ze vertelt haar publiek:

‘Als ik dans, verdwijnt de tijd. Hij staat niet stil of wordt vertraagd. Hij is er simpelweg even niet. Als ik op deze plek de macht heb, als ik hier de baas kan zijn, dan wil ik terug, terug naar mamma die in bed op mij ligt te wachten. Dan dans ik mezelf terug in de tijd. (…) Gewoon doorgaan, door de pijn heen dansen. Dansen is pijn lijden, elke dag opnieuw. Maar heel soms verdwijnt dat. Dan verdwijnt de pijn, verdwijnt de tijd. Mamma, ik heb vandaag gevlogen; niet gesprongen maar gevlogen. Dat ik door de tijd en ruimte kon vliegen wist ik nog niet. (…) En als beloning zweef je, los van tijd en ruimte.’
Slauerhoff bezield door danseres Darja Collin

Photo by David Hofmann on Unsplash

Slauerhoff  bezield door danseres Darja Collin

Slauerhoff liet zich inspireren voor het gedicht ‘Kon ik eenmaal toch jouw dans weergeven’ door de ballerina Darja Colin, de vrouw die vijf jaar zijn echtgenote zou zijn.

In dit sonnet uit hij zijn wens om de schoonheid van de dans te kunnen vertalen:

“kon ik eenmaal toch jouw dans weergeven.”

Hij, de dichter, wil graag de dans weergeven in zijn gedicht maar begrijpt bij voorbaat al dat dit een onbegonnen zaak is en dat woorden tekort schieten. Toch zou hij het zo graag ‘eenmaal’ willen bereiken en zijn wens wordt versterkt door de herhaling van ‘eenmaal’ en ‘even’:

“eenmaal even vrij en lenig zweven.”

Hij koppelt de vrijheid van de dans aan het ‘van het woord bevrijd gedicht’.

Als een ballerina zweeft zijn pen over het papier en probeert houvast te vinden en haar vast te pinnen, maar tevergeefs:

“los van de aarde is als wat ik dicht, zich met moeite van den grond opricht,”

Hij ziet haar lichaam los van de aarde zweven in de lucht en in het licht. De alliteratie van ‘lucht’ en ‘licht’ versterkt het lichtgewicht dat in de lucht wordt opgetild. De tegenstelling van ‘lucht’ en ‘licht’ toont zich in de woorden ‘moeite’, ‘grond’ en ‘zwaar’ die hangen aan ‘wat ik dicht’. Dit contrast zien we ook terug in ‘zwaarder’ versus ‘zweven’, een echo van het ‘vrij en lenig zweven’ uit het eerste kwatrijn.

Het eerste kwatrijn verbindt zich met een enjambement gelijk een sprong aan het tweede kwatrijn waarbij de hemelse lichtheid verbonden wordt met de aardse zwaartekracht die zich weerspiegelt in het lichaam

“dat zich met moeite van de grond opricht, zwaarder dan mijn geest, en toch kan zweven.”

Als beloning zweef je Igone de Jongh

Beweging in de dans

De wending in het tweede deel van het sonnet doet zich voor als een weergave van wat de dans vermag in tegenstelling tot het dichten. Waar het in de kwatrijnen ging over de wens en de poging om de schoonheid te verwoorden die niet in taal kan worden uitgedrukt, laat de dichter zich in de terzinen meevoeren door de magie van de dans.

De wending wordt onderstreept door de letterlijke betekenis van het woord ‘wending’ die duidt op een beweging in de dans.

“Jij kunt met een wending, een gebaar
Woede, weemoed en geluk weergeven.”

De alliteratie van ‘wending’, ‘woede’ en ‘weemoed’, symboliseert de vloeiende beweging waarmee de ballerina verschillende gemoedstoestanden kan ‘weergeven’ terwijl de dichter daar honderd ‘woorden’ over doet.

“Denken is het lichtst, toch wordt het zwaar,”

Hierna volgt opnieuw een alliteratie die de lieflijkheid van het lichaam onderstreept en hij zich als dichter gewonnen geeft door te benadrukken dat de dans de ‘ziel en zaligheid’ weet over te brengen wat hem als dichter niet lukt. De ‘honderd woorden’ die hij nodig heeft, impliceren een vermoeidheid die de dans opheft.

“En de dans kan ’t lieve lichaam geven
Ziel en zaligheid, en nimmermoe.”

Dans voor een gezond fijn leven
Beeld: zelf samengesteld beeld met foto van Darius Bashar Unsplash
Tekst geschreven door Jenneke Verdoorn – van der Toorn

Boeken Lees tip

Meer cultuur
MUZIEK MAAKT GELUKKIG EN GEZOND

MUZIEK MAAKT GELUKKIG EN GEZOND

Het luisteren naar muziek doet van alles met je, maar zingen en het bespelen van een instrument nog meer… wist je dat het ook een full-body workout is voor je hersenen? Speel jezelf Gelukkig Gezond!

Lees meer
ZIEN MET HET GEESTESOOG

ZIEN MET HET GEESTESOOG

Lees hier een terugblik op een prachtig kunstenaarsroman: Mrs Degas van Arthur Japin. Deze gaat zowel over een stilzwijgende liefde als over een gedeelde toekomstige blindheid tussen de schilder Edgar Degas en zijn Estelle. Wat doet het met zo’n groot kunstenaar om het zintuig te verliezen?

Lees meer
EENZAAM MAAR NIET ALLEEN

EENZAAM MAAR NIET ALLEEN

Eenzaamheid in deze tijd is een veelvoorkomend verschijnsel. Hoe kan je vermijden dat eenzaamheid een probleem wordt en hoe kan je de momenten van alleen zijn omarmen waardoor het ogenschijnlijke ‘minder’ juist ‘meer’ blijkt te zijn.

Lees meer

Reactie verzenden

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Pin It on Pinterest

Share This

Share this post with your friends!