GELUKKIG ZIJN

Zijn we gelukkig?

Er zijn genoeg redenen om daar ja tegen te willen zeggen. We hebben het geluk te wonen in een zeer welvarend land. Bovendien blijkt uit allerlei enquêtes dat we gelukkig zijn: we geven ons leven gemiddeld een acht! En als het dan toch even tegen zit staat de geestelijke gezondheidszorg klaar om ons te helpen. Dat is niet niks, want in Nederland werken er circa 300.000 mensen in de GGZ.

Maar ondanks al deze schitterende voorwaarden neemt het aantal mensen met een psychische stoornis toe. Vijftig jaar geleden had 1 op de 7 personen wel eens een psychische stoornis; vandaag de dag is dat 1 op de 3! Hoe kan dat? Welnu, dat ligt vooral aan ons zelf.

Wat staat ons geluk in de weg?

We missen vandaag de dag referentiekaders. We missen een veilige omgeving waarin we accepteren dat we worden gecorrigeerd. De kerken lopen leeg. Politiek idealisme is verdacht. Vereniging boeien niet meer en hebben steeds meer problemen vrijwilligers te vinden om de vereniging draaiende willen houden. Dat is de huidige tijdgeest ook niet gek, want het draait daarin vooral om mij! Het individu staat centraal.

We zijn vooral met ons zelf bezig…

Hoe we er uitzien en hoeveel ‘likes’ we scoren. Of we wel goed zijn gekleed en of dat wel wordt opgemerkt. We praten vooral met gelijkgestemden in virtuele ‘echokamers’ waar afwijkende opinies niet worden toegelaten. En in die ‘bubble’ geloven we in ons zelf. Uiteindelijk zijn we het stralend middelpunt van ons eigen universum. We zijn trots op onszelf!

“Al het lijden van de wereld komt voort uit het koesteren van zichzelf; al het geluk uit het koesteren van anderen” – Dalai Lama  (Tibetaans spiritueel leider)

En op een dag gaan we de wijde wereld in, en dan gebeurt het.

Ze zijn helemaal niet verheugd en opgewonden dat ik eraan kom. Niet alles wat ik doe wordt goed, laat staan ‘cool’ gevonden. De (toch niet zo leuke) baas stelt eisen en is kritisch. Er zijn zelfs mensen die me negeren. Dat is allemaal erg onrechtvaardig en zelfs gemeen. Ik heb er dan ook geen zin meer in en ik blijf thuis! Maar in plaats van zich te verontschuldigen sturen ze me naar de bedrijfsarts. En voordat je het weet ben ik één van drie Nederlanders die een cliënt is van het GGZ-apparaat; en alleen vanwege het feit dat mijn zelfbeeld niet overeenkomt met het omgevingsbeeld.

“Geluk is niet afhankelijk van dingen buiten ons, maar van de manier waarop wij die zien.” – Leo Tolstoj (Russisch schrijver, filosoof)

Over het zelf en de ander –  filosoof Arthur Schopenhauer

Dit verhaal is niet nieuw. Zo’n 175 jaar geleden heeft de filosoof Arthur Schopenhauer al behartigenswaardige dingen geschreven over het zelf en de ander. Schopenhauer stelt dat ons menselijk bestaan drie facetten kent:
– wat iemand is (persoonlijkheid);
– wat iemand heeft (bezit);
– wat iemand voorstelt (bekendheid).

Wat iemand voorstelt

Wat iemand voorstelt, dat wil zeggen bekendheid, wordt dus bepaald door een ander. De ander moet mij kennen en herkennen en die ander hanteert in zijn oordeel drie criteria.

1. De rang  van iemand, dat wil zeggen zijn maatschappelijke positie. Naar mening van Schopenhauer betreft dat poppenkast voor de massa.
2. De roem, te weten de verworven bekendheid op grond van verdienste. Maar ook hierbij kunnen vraagtekens worden geplaatst. Wat zijn de criteria op grond waarvan iemand roem wordt toegekend. Op grond waarvan wordt iemand een zogeheten BN-er. Roem moet dus vooral  worden verworven in de ogen van de ander.
3. De eer, namelijk het ontzag wat iemand oproept op grond van zijn (gewetensvolle) handelen. De eer kan verloren worden door niet te handelen overeenkomstig het toegeschreven geweten.  Ook hierbij is het oordeel van de ander doorslaggevend.

Per saldo is wat iemand voorstelt dus vooral een zaak van de ander. De mening van de ander kan veranderen en daarmee zou wat ik voorstel dus ook moeten veranderen. Alleen daarom al is dat van geringe betekenis.

Wat iemand bezit

Wat iemand bezit, kan min of meer objectief worden vastgesteld. De waarde die een ander aan dat bezit toekent, is naar mening van Schopenhauer niet van belang. Hij stelt vervolgens de vraag of bezit een mens gelukkig maakt. Hij maakt met dat idee korte metten. Naar zijn mening is bezit als het drinken van zeewater, hoe meer men ervan drinkt, hoe meer dorst men krijgt.

Wat iemand is

Wat iemand is, bepaalt de mens grotendeels zelf en dus bepaalt hij ook of hij gelukkig kan zijn. Dat vergt dat wij zorgvuldig willen leven. Als we dat niet doen, dan ontglipt ons een groot deel van ons leven. We moeten onze tijd dus goed gebruiken. We moet zoeken naar dat waarmee we ons leven betekenis kunnen geven. En als we dat hebben gevonden daaraan op een zorgvuldige manier inhoud geven. Het gaat erom dat we bewuste keuzes maken. Een zorgvuldig leven is ook een gezond leven. Een zorgvuldig leven doet er toe! Mensen die dat niet doen vervelen zich. Een zorgvuldig mens verveelt zich nooit!

“Uw tijd goed gebruiken, dat is de basis van elke wetenschap en geluk.” – Jack Nicholson (Amerikaans filmacteur)

Beeld: zelf samengesteld beeld met foto’s van Unsplash
Tekst geschreven door dr. Peer de Vries, filosoof