SENSES OF SENSOREN

Elke dag, elk uur, misschien zelfs elke minuut kijk je op je telefoon. We houden ons veel bezig met technologie. We ontwikkelen ons in zo’n razend tempo dat het haast niet bij te houden is. Met zaken als Artificial Intelligence (AI), blockchain en gezichtsherkenning zou iemand van dertig jaar geleden al het gevoel hebben gehad in een sciencefictionfilm terecht te zijn gekomen. Hoewel er flink wat haken en ogen aan technologie kunnen zitten, heeft het oneindige potentie. Onze leefstijl is al veranderd en zal ook blijven veranderen onder invloed van techniek. Waar ligt de grens van dit oneindige potentieel? Lees hierover in onze blog  Senses of Sensoren.

Technologie de toekomst voor onze zintuigen

De technologische mogelijkheden zijn eindeloos. Juist daarom moeten we prioriteiten stellen. Het is van belang dat we onze menselijkheid als uitgangspunt blijven nemen.

Hoe kan de technologie ons, de mens, verder helpen? 
Hoe behouden we onze menselijkheid als de technologie ons overstijgt?

Robots zijn (nog) niet in staat subjectieve gevoelens als pijn, liefde of geluk te ervaren en AI heeft nou eenmaal geen echt ethisch besef. Alles wat onze geavanceerde robots doen, is uiteindelijk door ons geprogrammeerd. En hoewel ze al zoveel zelf kunnen, kunnen ze niet een zelf zijn.

We kunnen ontwikkelingen de juiste kant opsturen. De mens hoort centraal te staan. Of zoals Koert Van Mensvoort (kunstenaar, filosoof en wetenschapper) in zijn boek Next Nature over het doel van technologie schrijft:
“Het vergroot onze zintuigen in plaats van ze af te stompen.”
Het is een interessante gedachte om het versterken van onze zintuigen als uitgangspunt te nemen bij maken van technologische keuzes.

Aanscherpen van onze biologische zintuigen

Een prachtig voorbeeld van het verscherpen van onze senses zien we terug in de toepassing van technologie bij de kunstenaar Neil Harbisson. Hij werd geboren met een aandoening waardoor hij alleen zwart-wit kon zien. Sinds enige tijd kan hij net zoveel kleuren waarnemen als de gewone mens. Echter, in plaats van kleuren te zien, hoort hij ze. Een elektronisch oog dat verbonden is met zijn hersenen zet elke kleur om in een unieke frequentie. Hier stopte hij echter niet. Hij breidde zijn waarnemingshorizon uit met ultraviolet en infrarood. Hierdoor is hij in staat om kleuren waar te nemen die het menselijk oog normaal gesproken niet kan waarnemen. Hij moedigt mensen aan om hun zintuigen uit te breiden. Wat zou jij aan jouw zintuigen willen toevoegen?

Hier de TedTalk van Neil Harbisson:

Uitbreiden van onze biologische zintuigen

Nu we zover zijn gekomen onze zintuigen te verscherpen, is de volgende stap het toevoegen van nieuwe senses aan ons eigen systeem. Ieder organisme ervaart de wereld om zich heen op een andere manier, door andere impulsen. Wij zien maar een fractie van wat er echt te zien valt, horen maar een fractie van wat gebeurt en ruiken maar een fractie van wat onze hond ruikt. De manier hoe wij de wereld om ons heen ervaren is anders dan dat van anderen. Sommige dieren gebruiken magnetische velden, anderen infrarood of bepaalde golflengtes. Wat als het ons lukt onze perceptie op de wereld te vergroten door het kunnen zien van wat niet gezien wordt of te kunnen voelen van wat er voor ons nu niet is?

David Eagleman heeft hier baanbrekend onderzoek naar gedaan door onze senses met zijn sensoren te laten samenwerken en komt met verrassende resultaten. Wat zou jij willen ervaren, wat nu niet ervaren wordt? Zie hier meer over zijn onderzoek:

Het nieuwste project van Elon Musk van Tesla en SpaceX  is Neuralink, een chip die je hersens wil koppelen aan een externe computer. Neuralink is gebaseerd op de verwachting dat we als mens tekortschieten aan bijvoorbeeld geheugencapaciteit en super zicht om ons te kunnen redden in een wereld waarin computers en software de dienst uitmaken. Een doorbraak van technologie voor het brein, zeker de moeite waard om dit filmpje te bekijken.

Worden wij mensen allemaal cyborgs?

Mens en mobiel

Onze smartphones zou je kunnen zien als een uitbreiding van ons geheugen. We slaan foto’s, video’s en notities op om er later naar terug te kijken. In onze herinneringen vervagen en vervormen gebeurtenissen, ideeën en momenten al snel, maar met deze uitbreidingsset van onze geheugenkaart kunnen beelden in detail weer worden opgeroepen en momenten weer worden herbeleefd.

Ook zijn onze telefoons een uitbreiding van ons sociale leven. We creëren een tweede “ik”, die bijna altijd bereikbaar is voor iedereen ongeacht de locatie. Aan het onderhouden van deze tweede virtuele versie van jezelf wordt soms evenveel tijd besteed als aan de reële versie. Je bouwt een imago en leven op die mensen volgen en beoordelen. Het is makkelijker dan ooit tevoren om afspraken te maken, bij te praten of contact te houden met verre of verhuisde vrienden. Over het internet vormen zich soms hechte vriendschappen tussen mensen die elkaar nog nooit hebben ontmoet. 

“Success in creating AI would be the biggest event in human history. Unfortunately, it might also be the last, unless we learn how to avoid the risks” – Stephen Hawkin

Een leven zonder mobiel is ondenkbaar

Ook wetenschappers van over de hele wereld zijn in staat makkelijk met elkaar te communiceren, wat de vooruitgang op alle gebieden van de samenleving aanzienlijk versnelt. Telefoons zijn een onmisbaar deel van de mens geworden. Een leven zonder smartphones kan zeker door de jongere generaties moeilijk voorgesteld worden. Mobiele telefoons maken sociaal gezien heel veel mogelijk en gemakkelijk.

Maar gaan we door de focus op onze telefoon soms niet voorbij aan het echte leven? Aan de ervaringen en ontmoetingen in het hier en nu? Aan het leven in het moment in plaats van op Instagram? In horrorfilms is het ontbreken van bereik vaak al een angstaanjagende factor. Waarschijnlijk zal een leven zonder internet en telefoons in de toekomst zelfs als onmogelijk worden ervaren. Dan zijn we echt cyborgs geworden.

Technologie en leefstijl

Niet alleen onze zintuigen maar ook onze leefstijl kan door technologie beïnvloed en het liefst verbeterd worden. Met dicht bij de mens staan zorgrobots zoals Zora en Pepper. Zij hebben echte interactie met mensen. Ze bieden luisterend oor, ondersteunen in activiteiten of motiveren je door te zetten. Of denk aan leefstijl ondersteuning in de vorm van een slimme pleister of een spraakassist Alexa.

Ook de apps die werken met feedbackmechanismen en smart watches is deze industrie erg in opkomst. Waar het begon met de stappenteller wordt nu ook onze hartslag en bloeddruk gemeten. De apps gebruiken deze data vervolgens om feedback en advies te geven over oefeningen die je kunt doen of gezonde voedingsadviezen die je zou kunnen volgen. Om gezonder te leven hoef je tegenwoordig geen experts meer op te zoeken. Met een paar drukken op het scherm heb je een eindeloos scala aan adviseurs. Deze apps kunnen je positief stimuleren je leefstijl te verbeteren.

Belangrijk is wel dat je in de gaten houdt of de informatie die de app je geeft wel gebaseerd is op onderzoek van experts of gecreëerd is in samenwerking met experts. Bij een groot aantal is dit wel het geval maar bij anderen is de expertise soms ver te zoeken.

Hier een paar goede gratis leefstijl app tips:

My Diet Coach – Weight Loss is een gratis app die je ondersteunt in gezonder eten en oefeningen aanbiedt om fitter te worden. Daily Yoga is ook gratis en biedt een grote verscheidenheid van yoga-oefeningen aan op alle niveaus met duidelijke uitleg. Heerlijk om even te ontspannen. Voor de echte sporters onder ons is er de Nike Training Club die trainingen in alle soorten en maten aanbiedt en de oefeningen ook nog eens helder voordoet.

De mobiele levensstijl

Een reis zonder Google Maps, Tripadvisor of Youtube kan je je niet meer voorstellen. Onderweg werken en winkelen, thuisbankieren, thuiswerken en thuis winkelen. In de trein of op straat zie je overal gebogen mobiele telefoon hoofden of een opgeheven hoofd voor een selfie. Overal traceerbaar en alles is makkelijker meetbaar en vergelijkbaar. Het enge hiervan is dat een regering of bedrijf zo ook steeds meer over je te weten kan komen: waar je woont, waar je werkt of hoe je loopt. Ze weten soms meer over je dan je lief is. 

Daarbij worden we doorlopend overspoeld met prikkels: beelden, geuren en geluid. We zijn er zo aangewend dat we onrustig worden als het stil is. Als je ergens moet wachten bij school of winkelrij pakken we als snel onze mobiel. Onze hersenen staan daardoor altijd aan en zijn druk aan het multitasken. Onze hersenen worden voortdurend overladen met prikkels.

Heb jij vaste momenten voor schermen en social media Consumptie?

Want algoritmes lokken je van het ene bericht naar het andere en je laat je afleiden door piepjes en popups? Laat jij je hierdoor verleiden, dan geef jij regie uithanden. Je staat altijd aan. In plaats van dat jouw apparaten je dienden, dien je hen. Zo word je de speelbal van prikkels. Je aandacht wordt hierdoor sterk verstoord wat je leefstijl niet ten goede komt.

Bescherming vanuit technologie voor de mens

Gelukkig komen er steeds meer oplossingen voor een balans tussen de kracht van technologie en de valkuilen ervan. Zo geeft Android je een optie waarmee ouders een tijdslimiet kunnen instellen op de smartphone van hun kinderen. Apple heeft weer ‘nightshift’ deze optie voorkomt in de avond blauwlicht, wat je slaap ten goede komt en een knop om de wifi volledig uit te schakelen. Social media helpt je ook een handje. Bij Instagram krijgt je een melding wanneer je helemaal up to date bent na 5 minuten scrollen en al je relevante nieuws onder ogen hebt gehad. Ook op YouTube kun je een herinnering instellen voor het inlassen van een break. En Netflix als grootste ‘slaapconcurrent’ trapt voor je op de rem als je te lang aan het binge-watching bent.

Senses of Sensoren

Hoewel wij technologie omarmen, vooral de humane technologie die de behoeften van de mensheid als uitgangspunt neemt, is deze technologie nog niet in staat om subjectieve gevoelens zoals pijn, gezondheid, genot, liefde en geluk te ervaren of te beleven.

Hierin is de mens uniek omdat de zintuigen deze ervaringen overbrengen. Dit leidt tot een beter inzicht in jezelf, je omgeving en bewaart onze menselijkheid. 

Alles bij elkaar genomen biedt technologie naast de uitdagingen ook een oneindig scala aan prachtige mogelijkheden. Aan ons is het erop te blijven letten dat de technologie niet alleen door ons maar ook voor ons wordt gemaakt. Het moet niet senses of sensoren, maar senses en sensoren worden.

“Technology is a useful servant but a dangerous master.” Christian Lange (Noorweegse historicus)

Beeld: zelf samengesteld beeld met foto’s van Unsplash
Tekst geschreven door Max de Smet

Prachtige Filmtip HER met Scarlett Johansson en Joaquin Phoenix (Theodore de hoofdpersoon wordt smoor verliefd op zijn computer systeem: Her. Een melancholische meditatie over liefde in cybertijden. De thema’s echtheid (de mens en zijn gevoel) en kunstmatigheid (digitale substituten) sijpelen door alle facetten van het leven van Theodore.